Innoveren voor een gezonde arbeidsmarkt

VVT-organisaties (verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg) bundelden eerder de krachten in diverse projecten die inmiddels hun weg vinden naar de werkvloer. Via kansrijke innovaties, zoals het versterken van het leerklimaat en de inzet van slimme technologie, proberen zij de arbeidsmarkt in balans te brengen en zo de zorg toekomstbestendig te maken. Bestuurder Karin Veltstra van Vivantes (rechts op foto) en projectleider Marleen Hodiamont (links op foto) bieden een kijkje in de keuken.

De opgave voor de sector is aanzienlijk en veelomvattend. Om ook in de toekomst nog aan de zorgvraag te kunnen voldoen, zijn er snel níeuwe arbeidskrachten nodig. Minstens zo belangrijk is dat bestaande professionals voor de zorg behouden blijven en via een gezond leerklimaat de kans krijgen om mee te groeien met nieuwe ontwikkelingen. Denk aan de inzet van moderne technologie. Steeds complexer wordende ziektebeelden. Of het maatschappelijke streven om ouderen zo lang mogelijk thuis in hun vertrouwde omgeving te laten wonen. Met die veranderende toekomst voor ogen namen de VVT-organisaties in Zuid-Limburg in 2018 samen plaats aan de overlegtafel.

“Met de kwaliteitsmiddelen die het zorgkantoor aan ons heeft verstrekt, hebben we bekeken welke gemeenschappelijke vraagstukken we de komende jaren willen oplossen. Daar zijn negen innovatieve projecten uit voortgevloeid. Pilots die relatief eenvoudig in de organisatie zijn in te bedden”, vertelt bestuurder Karin Veltstra van Vivantes, de organisatie voor ouderenzorg in de Westelijke Mijnstreek.

Kennis bundelen

Samengevat zijn deze projecten erop gericht om het werk slimmer en efficiënter te organiseren en waar het kan expertise binnen de regio te bundelen. Hierdoor blijft er meer tijd en ruimte over voor de dagelijkse zorg. In dit kader werden er tijdens de coronacrisis in Zuid-Limburg bijvoorbeeld drie Zorgpunten ingericht die samen de triage verzorgen en erop toezien dat oudere cliënten de juiste zorg op de juiste plek krijgen. Thuis als het kan, in het verpleeghuis als het moet. Daarnaast besloten enkele kleinschalige wooninitiatieven om samen de complexere ouderenzorg te gaan organiseren. Door gebruik te maken van een gezamenlijke specialist ouderengeneeskunde blijft die zorg voor de cliënt van hoog niveau. Verder zochten zorginstellingen de verbinding voor mensen met een gecombineerd ziektebeeld, de zogeheten ‘dubbelzorgvragers’. Door expertise samen te brengen, bijvoorbeeld bij de triage en in een expertteam, wordt voorkomen dat deze cliënten tussen wal en schip terechtkomen.

Veel innovaties zijn geënt op nieuwe technologie, elektronische toepassingen die zorgprofessionals ontlasten en meer ruimte bieden om hun primaire werk te doen. Denk in dit verband aan een Smartglass, een bril met ingebouwde microfoon en camera waarmee zorgmedewerkers live mee kunnen kijken met een mantelzorger of op afstand triage kunnen doen. Ook het ‘spraakgestuurd ECD’ is zo’n technologische vernieuwing. Acht zorginstellingen in Zuid-Limburg, waaronder Vivantes, deden ervaring op met dit systeem dat het mogelijk maakt om spraakgestuurd de dagelijkse rapportages in te voeren in het Elektronisch Cliënten Dossier.

Leren en ontwikkelen

Om bestaande zorgprofessionals te behouden en nieuwe medewerkers aan de sector te binden, namen twaalf organisaties deel aan het project ‘Leer- en Ontwikkelklimaat’. Verdeeld over vier pilots werkten deelnemers in wisselende samenstellingen samen. Zuyderland Zorgcentra, Sevagram, Meander Groep en Vivantes namen bijvoorbeeld deel aan de ‘3e leerweg’, een kort en flexibel opleidingstraject voor mensen die vanuit een andere sector graag de overstap willen maken naar de zorg. Projectleider Marleen bespeurt in dit verband een duidelijke trend. “Steeds meer mensen uit andere sectoren, ook veel hoger opgeleiden, kiezen voor de zorg. Ze zijn op zoek naar nieuwe zingeving, willen maatschappelijk van betekenis zijn. De kracht van de 3e leerweg is dat het opleidingsprogramma volledig wordt afgestemd op de persoonlijke wensen van de deelnemer en de actuele behoeften van de organisatie. Daardoor is het rendement veel hoger. Deze flexibele manier van opleiden biedt je als instelling de kans om effectief nieuwe doelgroepen aan te boren en snel inzetbaar te maken voor de zorg. Na vijf opleidingsdagen zijn zij-instromers al in staat om de basishandelingen in de zorg te verrichten”, zegt de projectleider.

Voor Vivantes was deelname aan de 3e leerweg een groot succes. Karin Veltstra: “Via deze pilot hebben we in korte tijd tien nieuwe medewerkers aan ons weten te binden. Daarom krijgt dit traject in het najaar waarschijnlijk een vervolg.”

Een andere pilot was erop gericht om het leerklimaat te versterken. Per deelnemend zorgteam werden een of twee medewerkers opgeleid tot leercoach. Aan de hand van eenvoudige werkvormen en tools leerden zij om het leerklimaat binnen hun team bespreekbaar en inzichtelijk te maken. Na een nulmeting ging het team zelf aan de slag met verbeteringen. De resultaten mogen er zijn. Na zes maanden bleek de interactie binnen de meeste teams duidelijk verbeterd. Collega’s hebben meer plezier in hun werk, praten meer mét in plaats van over elkaar en nemen actiever deel aan overleggen. Het traject biedt veiligheid waardoor mensen zich kwetsbaar durven op te stellen.

De kracht van samen

Bij de uitvoering van deze pilot, midden in de coronaperiode, vormde de tijd nog wel eens een belemmerende factor. Ook voor Vivantes. “Zeker als de werkdruk hoog is, is het moeilijk om hier ruimte voor vrij te maken. Projecten als deze kosten tijd en verdienen de volle aandacht van medewerkers. Die tijd is er in de zorg helaas niet altijd”, zegt Karin Veltstra. Ondanks die soms lastige omstandigheden kijkt Marleen Hodiamont met grote tevredenheid terug op de afgelopen maanden. “De vier innovatieve pilots uit het project leer- en ontwikkelklimaat hebben inmiddels allemaal een vaste plek gekregen in een of meerdere organisaties. De samenwerking verliep goed, het was inspirerend om van elkaar te leren. De successen worden landelijk teruggekoppeld en gedeeld.”